Enfin, ik kwam er niet uit, maar vroeg me wel af waarom duurzame types (waar ik mezelf onder schaar) altijd zoveel shit voor hun voeten geworpen krijgen. Door anderen of, in dit geval, door onszelf (dat kleine morele stemmetje in je hoofd dat zegt dat het beter kan en beter moet). 

Doe normaal en eet vlees

Bij mij begon dat toen ik op mijn 18e vegetariër werd en op een studentenfeestje op mijn aller innemendst een bitterbal weigerde zonder daar ook maar enige morele superioriteit aan te ontlenen, vond ik zelf. Maar ik kreeg de volle laag van iemand die het als zijn persoonlijke taak zag om mij die avond nog te overtuigen van het feit dat ik ‘gewoon’ vlees moest eten en ‘normaal’ moest doen. 

Tegenwoordig is vegetariër zijn een stuk minder exotisch dan in die tijd. De schappen in de supermarkt liggen vol met vleesvervangers (inclusief bitterballen) en menig restaurant experimenteert zich suf met pronkstukken waarbij groenten de hoofdrol spelen. Dat had ik destijds op dat studentenfeestje niet durven dromen. 

Ik ben een vakje opgeschoven

Maar nu doet het volgende zich voor: ik ben een vakje opgeschoven. Een jaar of vijf geleden werd ik veganist en daarmee begon het hele circus weer van voor af aan, zij het in iets mildere vorm. Als ik op een verjaardag een gebakje weiger, wordt er luid gezucht. En als ik in een restaurant mopper dat mijn enige keuze een vegan burger is, krijg ik nog steeds te horen: “Jij wil vegan zijn: wees blij dat er iets op het menu staat.” 

In Frankrijk kreeg ik laatst zelfs weer ouderwets de wind van voren van iemand die mij er die avond van probeerde te overtuigen dat een leven zonder kaas het niet waard was om geleefd te worden en dat ik het dus niet begrepen had. Opvallend in dit relaas was dat mij geen enkele vraag gesteld werd over het hoe en waarom. 

Waarschuwing labels op vlees en mode

Onlangs deed Durham University in Groot-Brittannië een interessant experiment met waarschuwing labels zoals we die van sigarettenpakjes kennen, maar dan voor vlees. Werkt dat, was de vraag. Soms, zo luidde het antwoord. Bij de waarschuwing ‘slecht voor je gezondheid’ ging de consumptie met 8,8% omlaag. Bij een waarschuwing voor klimaatverandering was dit 7,4%. Terwijl de waarschuwing voor een pandemie zorgde voor een daling van 10%. 

Een soortgelijke manier om consumenten op andere gedachten te brengen zag ik laatst op social media voorbijkomen met labels in kledingstukken. ‘Gemaakt door kinderen’, ‘giftige verf vervuilt rivieren’, ‘gemaakt onder gevaarlijke omstandigheden’ en ‘dit item laat microplastics los in de was’. Zouden we minder kleren van fast fashion merken kopen als deze merken via dit soort labels eerlijk zouden communiceren naar de consument? 

Vervelende moraalridders

Het antwoord op die vraag moet ik schuldig blijven, want dit was slechts een suggestie, geen onderzoek. Maar het is wel een interessante gedachtegang. Kunnen labels zoals deze ervoor zorgen dat we duurzamer consumeren? Of blijven we onszelf en ons eigen gedrag loskoppelen van bijvoorbeeld klimaatverandering, misstanden in de wereld en sociale ongelijkheid? Simpelweg omdat het zo ongezellig is. 

Wereldverbeteraars, goeddoeners, moraalridders en deugmensen vinden we vaak vervelende spelbedervers en betweters. Ook als ze zich niet uitspreken over hun keuzes of anderen proberen te overtuigen, vinden we ze irritant. Dat komt, zo schreef hoogleraar psychologie Roos Vonk al eens in een essay in de Volkskrant, omdat hun keuzes anderen bewust maken van hun eigen morele tekortkomingen. Liever willen we niet weten dat die leuke jurk door kinderen gemaakt is of -en dat ligt zo mogelijk nog gevoeliger- het vlees op je bord voorafging door dierenleed. 

Zelf probeer ik onder dit patroon uit te komen door vooral de nadruk te leggen op de positieve kanten van het alternatief. Niemand vindt een heerlijk plantaardig gerecht irritant. Of een mooie tweedehands jurk verwerpelijk. Of een avontuurlijke vakantie waar je zonder vliegtuig heen kan onuitstaanbaar. Nee, dat zijn dingen die we ook willen. Toch? En die aankoop waar ik mee begon? Die laat ik voor nu toch maar even passeren. 

BinnensteBuiten en het platform hetkanWEL delen hun missie om zoveel mogelijk mensen te inspireren om op een toegankelijke manier bewuster te leven. Wyke en Asceline gidsen ons in de vorm van een tweewekelijks column door de de wereld van duurzaamheid.